АИТВ инфекциясының берілу жолдары
АИТВ-инфекциясын жұқтыру өте қиын, бірақ сонымен бірге адамдар вирусты бір рет жұқтырғаннан кейін де ВИЧ позитивті болуы мүмкін.
АИТВ-инфекциясының берілу қаупі АИТВ-инфекциясын жұқтырған адамның биологиялық сұйықтығындағы сау адам байланысқан вирустардың мөлшеріне байланысты. Вирустың концентрациясы инфекцияның әртүрлі кезеңдерінде және адам ағзасының әртүрлі сұйықтықтарында - АҚТҚ инфекциясының көзі болып табылады.
− сперматозоидтар;
− қынаптық, қынаптық секреция;
− емшек сүті;
− Төтенше жағдайларда, мысалы, жұлын жарақаттары кезінде жұлын сұйықтығының ағып кетуімен жанасуы мүмкін жұлын-ми сұйықтығы.
- көз жасы;
− сілекей;
− қақырық;
Адамның вирусты жұқтыруы АИТВ бар биологиялық сұйықтықтар қанға немесе шырышты қабатқа максималды концентрацияда түскенде пайда болады.
Табиғи және жасанды таралу жолдары
АҚТҚ-ның табиғи берілу жолдары мыналарды қамтиды:
− Вертикальды – баланың АИТВ жұқтырған анадан жұқтыруы: жүктілік, босану және емізу кезінде.
АИТВ жұғуының жасанды жолдарына мыналар жатады:
− Жасанды – медициналық мекемелердегі медициналық инвазивті араласулар үшін. АИТВ-инфекциясы қанды, оның компоненттерін құю, ағзалар мен тіндерді трансплантациялау, донорлық шәуеттерді, АҚТҚ жұқтырған донордың донорлық емшек сүтін пайдалану, сондай-ақ парентеральді араласуға арналған медициналық құралдар, АИТВ-мен ластанған медициналық бұйымдар арқылы болуы мүмкін. нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес өңделмеген.
АИТВ жұқтыру мүмкіндігі
| Тасымалдау жолы |
АҚТҚ берілу ықтималдығы, % |
| Қорғалмаған қынаптық қатынасы бар еркектен әйелге |
0,01–0,2 |
| Әйелден еркекке қорғалмаған вагинальды жыныстық қатынас |
0,003–0,01 |
| Қорғалмаған анальді жыныстық қатынаспен адамнан адамға |
0,03–0,5 |
| Анадан балаға вертикальды берілу |
13–50 |
| АИТВ жұқтырған инемен инъекцияланған |
0,03–0,3 |
| Инъекциялық препараттар үшін стерильді емес жабдықты пайдалану кезінде |
1–70 |
| Инфекцияланған қан өнімдерін құю кезінде |
80–100 |
АИТВ-инфекциясының ең үлкен қаупі зақымдалған тері АИТВ жұқтырған қанмен байланыста болған кезде пайда болады. АҚТҚ жұқтырған қанды, қан компоненттерін құю және ағзалар мен тіндерді трансплантациялау арқылы АИТВ жұқтыру мүмкіндігі 100 пайызға дерлік бар.Әлем бойынша АҚТҚ-инфекциясының берілуі донорлық шәует пен емшек сүтін пайдалану арқылы да тіркеледі. Пермь облысында 2001 жылы қан компоненттерін құю арқылы АИТВ-инфекциясының тек 1 жағдайы тіркелген.
АИТВ-инфекциясын жасанды жолмен берудің тағы бір нұсқасы стерильді емес жабдықпен есірткіні қолдану арқылы жұқтыру болып табылады. Бұл бүкіл әлемде АИТВ жұқтырудың ең таралған жолы. АҚТҚ-ны жұқтыру ықтималдығы туралы деректер әртүрлі (1%-дан 70%-ға дейін). Бұл АҚТҚ жұқтыру қаупі бар есірткіні қолданудың әртүрлі әдістерінің болуымен байланысты: инелерді, шприцтерді немесе есірткіні қолдануға арналған контейнерлерді ортақ пайдалану.
АИТВ-инфекциясының табиғи берілу жолдарына гомо және гетеросексуалдық байланыс арқылы жыныстық қатынас және АИТВ-инфекциясының анадан балаға берілуі жатады. Жыныстық қатынасқа келетін болсақ, ең қауіптісі - қорғалмаған анальді қатынас. Инфекцияның ең төмен қаупі жұқтырмаған ер адам мен АҚТҚ жұқтырған әйел арасындағы вагинальды жыныстық қатынас кезінде болады.
Презерватив жыныстық қатынас арқылы АИТВ инфекциясынан тиімді қорғайды. АИТВ жұқтыру қаупі олар зақымдалған, жыртылған немесе дұрыс пайдаланбаған жағдайда ғана туындауы мүмкін.
Заманауи жоғары белсенді химиопрофилактика режимдерін қолдана отырып, АИТВ-инфекциясының анадан балаға берілу қаупін 2% немесе одан да аз төмендетуге болады. Олар болмаған жағдайда балалардың 45% -ы жұқтырады.